November 2024
Mensen wachten soms 2 jaar op een geschikte woning
Mensen ontvangen onvoldoende hulp bij het vinden van een passende plek als het gaat om beschermd wonen. En regio’s bieden onvoldoende passend beschermd woonaanbod. Ondertussen stijgt het aantal mensen op de wachtlijst voor beschermd wonen. Dit blijkt uit uitvraag onder het MIND ggz-panel. 40% van de respondenten heeft op dit moment geen passende woonplek met begeleiding.
Als onderdeel van het onderzoek “Mismatch Beschermd Wonen” (oktober 2024) in opdracht van het Ministerie van VWS, de VNG, Valente, MIND en De Nederlands ggz bevroeg MIND haar ggz-panel over die mismatch. Het onderzoek richt zich vooral op cliënten die niet regionaal geplaatst konden worden voor beschermd wonen WMO. Het is onduidelijk wat de behoefte voor specialistische zorg is per regio. Als deze zorg niet aanwezig is in de regio waar iemand (beschermd) woont, dan moet iemand hiervoor naar een andere regio. Dit levert vaak problemen op.
Grotere vraag naar beschermd wonen
In Nederland woonden in 2021 zo’n 38.000 mensen met een psychische kwetsbaarheid in een vorm van beschermd wonen. Volgens een onderzoek van KPMG (2020) en een uitvraag van Pointer (2024) neemt de vraag naar beschermd wonen toe. Het aantal mensen met een behoefte aan beschermd wonen is in werkelijkheid groter. Soms raken mensen bijvoorbeeld uit beeld van hulpverlening, worden dakloos of leven al jaren bij hun ouders op zolder of in een tuinhuis bij vrienden.
Moeilijke zoektocht
Het blijkt een moeilijke zoektocht om een geschikte plek te vinden. Uit de (niet-representatieve) peiling met 166 respondenten van het MIND ggz-panel, blijkt dat ongeveer 40% van de respondenten geen passende woonplek met begeleiding heeft. Wanneer er nog geen zorg aanwezig was, of als de persoon uit beeld is geraakt, is het een stuk lastiger om een passende woonplek te vinden. Mensen weten niet goed waar ze moeten beginnen, ondervinden tegenstand van gemeenten of aanbieders en komen op lange wachtlijsten terecht, soms zelfs jarenlang.
Vraag en aanbod sluiten niet op elkaar aan
Mensen worden afgewezen voor beschermd wonen, omdat de problemen die zij hebben niet passen bij het beschikbare regionale aanbod. Soms is de problematiek te complex, of juist te licht. Bij complexe problematiek is sprake van een combinatie van diverse problemen, zoals dakloosheid en psychische klachten of verslaving en andere ggz-problematiek. Cliënten en hun naasten geven aan dat ze niet voldoen aan de criteria van de instelling die beschermd wonen aanbiedt. Of zij vinden zelf dat de instelling niet geschikt is.
Schrijnende gevolgen
In 71% van de gevallen leidt dit tot schrijnende situaties. Soms wachten mensen twee jaar op een woning. Eén persoon zelfs vijf jaar. Cliënten en naasten geven aan dat het ontbreken van passende zorg leidt tot verergering van klachten, zelfbeschadigend gedrag, stilstand in ontwikkeling, eenzaamheid, financiële problemen, het ontbreken van een dagbesteding en ernstige overbelasting van naasten.
MIND roept op:
1. Ondersteun mensen in hun zoektocht naar een plek voor beschermd wonen voor henzelf of hun naasten. MIND wijst op de gezamenlijke verantwoordelijkheid van gemeente, aanbieders en financiers om goede zorg te organiseren, om geen mensen tussen wal en schip te laten vallen.
2. Realiseer meer aanbod van woningen met begeleiding. MIND pleit voor veel meer woningen waar mensen met psychische klachten begeleid kunnen worden.
3. Maak regionaal aanbod passend aan de ondersteuningsbehoefte van mensen. Niet in alle gevallen is het in het belang van de cliënt om op papier perfect passende hoogspecialistische zorg buiten de regio aan te bieden. Als de cliënt hiervoor diens eigen omgeving en sociale netwerk moet verlaten, kan dit juist voor meer destabilisatie zorgen. Overleg met de cliënt en laat diens voorkeur zwaar meewegen.
4. Aan regionale overlegtafels waar casussen worden besproken zou ook een ervaringsdeskundige moeten zitten, die vanuit cliëntperspectief kan adviseren over plaatsing. Het toevoegen van deze kennis kan bijdragen aan betere, op maat gesneden oplossingen.
5. Verkrijg goede informatie door vervolgonderzoek.
Lees hier het MIND rapport toegang beschermd wonen
Over het onderzoek
Aan het onderzoek werkten 166 mensen mee die ervaring hebben met beschermd wonen. Daarvan zijn 79 eigen ervaringen en 87 naastenervaringen. De resultaten zijn daarmee niet representatief voor de Nederlandse bevolking. Het gaat hier om een peiling onder het MIND ggz-panel dat bestaat uit 3.800 (ex)cliënten in de ggz, familieleden en naastbetrokkenen. De vragenlijst is op 5 juni 2024 uitgezet en liep tot en met 1 juli 2024. De vragenlijst is opgesplitst in vragen voor mensen met eigen ervaring en voor mensen met een naastenervaring